De wachttijden binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz) zijn te lang, wat het risico vergroot dat cliënten niet tijdig de juiste hulp ontvangen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kijkt of zorgaanbieders genoeg doen om de wachttijden in de ggz terug te dringen. Bijvoorbeeld door in de regio beter samen te werken.
Oorzaken wachttijden in de ggz
De inspectie constateert dat het gebrek aan samenwerking binnen de zorg bijdraagt aan de aanhoudende wachttijden in de ggz. Daarnaast ontbreekt het vaak aan duidelijke afspraken tussen zorgaanbieders over wie verantwoordelijk is voor welke zorg tijdens de wachttijd van een cliënt. Echter, niet alle oorzaken zijn direct door zorgaanbieders te beïnvloeden. Zo neemt de vraag naar psychische hulp toe, terwijl het vinden van voldoende gekwalificeerd personeel voor veel instellingen een grote uitdaging blijft.
De actuele wachtplekken
Het actuele aantal wachtplekken zijn de plekken op de wachtlijst bij een ggz-aanbieder voor aanvang van een aanmeldgesprek of behandeling.
Landelijk waren er in oktober 2024 bijna 109.000 wachtplekken voor geestelijke gezondheidszorg. Dat gaat over alle vormen van ggz, van lichte zorg tot complexe zorg. Ruim 57 procent van de wachtplekken moet ook langer wachten op een aanmeldgesprek en behandeling dan de norm van maximaal 14 weken die daarvoor geldt. Op de website van de NZa staan cijfers per regio: Informatiekaart Wachttijden en wachtplekken ggz – oktober 2024
De NZa gebruikt bewust de term ‘wachtplekken’, omdat uit onderzoek in 2022, uitgevoerd in opdracht van de NZa, naar voren kwam dat circa één op de vijf mensen met dezelfde zorgvraag op meerdere wachtlijsten staat. Spreken we alleen over het aantal wachtenden, dan tellen we deze zogenoemde ‘dubbelwachtenden’ dus dubbel mee.
Samenwerking toezicht IGJ en Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) beoordeelt of zorginstellingen voldoende maatregelen nemen om de wachttijden in de ggz te verkorten. Dit gebeurt samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), met extra focus op regio’s waar de wachttijden het langst zijn. De IGJ richt zich daarbij met name op de kwaliteit van de (netwerk)zorg bij de zorgaanbieders. De NZa kijkt vooral naar wat de zorgverzekeraars doen tegen lange wachttijden. En of zorgaanbieders hun wachttijden openbaar maken.
Hoe de IGJ toezicht houdt op wachttijden in de ggz
Sinds 2018 houdt de inspectie toezicht op de wachttijden in de ggz. In samenwerking met de NZa gingen ze in gesprek met verschillende betrokkenen, waaronder de regionale taskforces die zich bezighouden met dit onderwerp. In deze samenwerkingen zijn onder andere grote en kleinere ggz-aanbieders, huisartsen, zorgverzekeraars, gemeenten, cliëntenvertegenwoordigers en ervaringsdeskundigen vertegenwoordigd.
Tijdens deze gesprekken werd er in kaart gebracht wat er goed gaat, waar verbetering mogelijk is en wat daarvoor nodig is. De uitkomsten hiervan zijn vastgelegd in meerdere rapporten. Deze bevatten aanbevelingen voor de taskforceleden, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), en de landelijke stuurgroep Toegankelijkheid & Wachttijden ggz. Deze stuurgroep, waarin de belangrijkste koepelorganisaties vertegenwoordigd zijn, is in 2020 opgericht door het ministerie van VWS.
Toezicht in 2024
In 2024 werden de afspraken over de gewenste samenwerking uit het Integraal Zorgakkoord betrokken bij het toezicht. In dit akkoord is vastgelegd dat goede samenwerking in de zorg belangrijk is. Om dat te bereiken is afgesproken:
- Voor iedere regio zijn in 2023 regiobeelden gemaakt die de basis vormen voor de ontwikkeling van regioplannen.
- In 2024 was het doel om een zo uniform mogelijke organisatie te ontwikkelen voor de samenwerking tussen huisartsenzorg, ggz en sociaal domein voor, tijdens en na de zorgverlening- en ondersteuningstrajecten. Die werkwijze moet zijn afgestemd op de regio en de landelijke gemaakte afspraken hierover.
Deze afspraken moeten leiden tot meer passende en toegankelijke zorg en daardoor tot vermindering van wachttijden in de ggz, voor onder andere mensen met complexe psychische problematiek die vastlopen op meerdere levensgebieden.
Toezichtronde 2024: onderzoek regionale netwerken
De IGJ werkt samen met de NZa in het toezichttraject. Daarbij onderzochten ze het regionale netwerk in 4 zorgkantoorregio’s om te zien hoe de samenwerking verloopt tussen grote en kleine Ggz-aanbieders, huisartsen (inclusief POH-Ggz) en het gemeentelijk sociaal domein, dat breder is dan alleen Wmo. Ze betrokken ook zorgverzekeraars en het perspectief van cliënten (via onder andere ervaringsdeskundigen en ervaringsdeskundig aanbod) bij dit traject.
Aandachtspunt: doelgroep met complexe problematiek
Ons speciale aandachtspunt in deze toezichtronde was de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg voor mensen met complexe ggz problematiek die vastlopen op meerdere levensgebieden. Deze groep is kwetsbaar en kan meestal niet goed voor zichzelf opkomen, waardoor zij binnen de Ggz niet genoeg of niet de juiste zorg en aandacht krijgen.
De IGJ beoordeelde in iedere regio de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende partijen om te zien hoe zij invulling geven aan hun verplichtingen op het gebied van de zorg voor deze mensen met complexe problematiek. Verder betrokken ze in deze toezichtronde de resultaten van het eerder uitgevoerde toezicht op de regionale arbeidsmarktproblematiek. Waarbij ze vroegen of er voldoende personeel beschikbaar is om deze doelgroep tijdig passende zorg te bieden.
Resultaten van de toezichtrondes wachttijden in de ggz
De IGJ maakte voor iedere regio een korte rapportage met de resultaten van het toezicht op de wachttijden in de ggz. De IGJ en de NZa doen aanbevelingen aan de betrokken partijen in de betreffende regio. In 2025 publiceert de IGJ een factsheet met het overzicht van het hele toezichttraject in de 4 regio’s.
Rapportages en presentaties toezichtronde 2024
Toezicht op de samenwerking voor toegankelijke Ggz en passende zorg
Toezicht op de samenwerking voor toegankelijke Ggz en passende zorg in regio Midden-Brabant
Toezicht op de samenwerking voor toegankelijke Ggz en passende zorg in regio Zuid-Holland Noord
Toezicht op de samenwerking voor toegankelijke Ggz en passende zorg in regio Zeeland
Toezicht op de samenwerking voor toegankelijke Ggz en passende zorg in regio Friesland
Op de hoogte blijven van relevant zorgnieuws? Houd onze website en/of onze LinkedInpagina in de gaten.
Bron: igj.nl
Wij zijn Zorg Assist Management en ondersteunen zorg- & welzijnsorganisaties bij: aanbesteden, kwaliteit, IGJ inspectierapporten, beleid & strategie, detacheren op management niveau, zorg-administratie & indiceren, externe vertrouwenspersonen en bij het vinden & aanvragen van subsidies. Nieuwsgierig naar ons, of hulp nodig? Bel of mail ons en wij maken graag een vrijblijvende afspraak, om wederzijds te bespreken wat wij voor elkaar kunnen betekenen. 0592 201268 / info@zam.nu
